«Πολιτισμός και Τουρισμός: Μία νέα προσέγγιση»
Yδρα, 5.6.2010
Αξιότιμες κυρίες και κύριοι,
Καταρχάς θα ήθελα να ευχαριστήσω τις κυρίες βουλευτές Μάγια Τσόκλη και Πέμυ Ζούνη για την ευκαιρία που μου δίνουν να βρίσκομαι σήμερα κοντά σας με αφορμή το Συνέδριο με θέμα «Πολιτισμός και Τουρισμός: Μία νέα προσέγγιση» που διοργάνωσαν στα πλαίσια των κοινοβουλευτικών αρμοδιοτήτων τους.
Κυρίες και Κύριοι,
Ο τουρισμός ως κοινωνικό φαινόμενο βρίσκεται σε πλήρη αλληλεξάρτηση με κάθε οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, αλλά και σε άμεση αλληλεπίδραση με τον πολιτισμό.
Πέραν της οικονομικής του διάστασης, ως φαινόμενο, ο τουρισμός έχει και μια κοινωνιολογική πτυχή. Φέρνει τους πολίτες όλου του κόσμου σε επαφή και υπό αυτή την έννοια συνδέεται άμεσα με την προβολή και την εξωστρέφεια της πολιτισμικής δημιουργίας.
Άλλωστε ο πολιτισμός αποτελεί τη ζωοφόρο έκφραση της ζωής του ανθρώπου. Αυτήν ακριβώς την έκφραση μιας χώρας, μιας περιοχής, την κουλτούρα, την παιδεία, τα ήθη και τα έθιμα επιδιώκει να ζήσει ο επισκέπτης, ο τουρίστας.
Να γνωρίσει το γίγνεσθαι του κάθε λαού, να γίνει μέρος της εμπειρίας.
Άρα να συμφωνήσουμε κατ’ αρχήν ότι ο τουρισμός ανασαίνει από τον πολιτισμό, διαβαίνει τους ιστορικούς του δρόμους, ενώ αποτελεί ταυτόχρονα και αιτία παγκοσμίου μεταλαμπάδευσης των μηνυμάτων του.
Αυτό το δημιουργικό πάντρεμα έκανε πράξη ο Πρωθυπουργός με τη σύσταση του νέου Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού.
Η σημαντική αυτή οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα της χώρας μας που δεν είναι άλλη από τον τουρισμό, έρχεται και συναντά το ασύγκριτο μας πλεονέκτημα, την ιστορική μας κληρονομιά που είναι ο ελληνικός πολιτισμός.
Το εγχείρημα είναι δύσκολο, αλλά νομίζω ότι όσοι συμμετέχουμε σε αυτή τη προσπάθεια μπορούμε να σας διαβεβαιώσουμε πως θα τα καταφέρουμε.
Είμαστε υποχρεωμένοι να τα καταφέρουμε γιατί πάνω απ’ όλα, οφείλουμε να λογοδοτήσουμε στα παιδιά μας αν δεν εξασφαλίσουμε το αύριο που τους αξίζει.
Η διαλεκτική σχέση και διασύνδεση λοιπόν μεταξύ του τουρισμού και του πολιτισμού, ενσαρκώνεται, μεταξύ άλλων, και στην ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού.
Η θεματική αυτή ενότητα παρουσιάζει μια συνεχή αύξηση παγκοσμίως της τάξης του 15% την ίδια στιγμή που ο μαζικός τουρισμός φθάνει το 8%. Ακόμη και στο σύνολο των ταξιδίων παγκοσμίως, το 37% περιλαμβάνει ένα πολιτιστικό στοιχείο.
Φίλες και φίλοι, η τουριστική αγορά έχει αλλάξει.
Ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός τουριστών καθώς και το προφίλ του σημερινού ταξιδιώτη, απαιτούν διαφοροποίηση και εμπλουτισμό του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος της χώρας μας, καθώς και την ανάπτυξη αντίστοιχης υποδομής στο χώρο του πολιτισμού.
Οι σύγχρονοι «δημιουργικοί επισκέπτες» είναι αναζητητές εμπειρίας, που επιθυμούν να μάθουν κάτι νέο, να συμμετάσχουν στο πολιτιστικό γίγνεσθαι και στον τοπικό τρόπο ζωής.
Πρόθυμοι να ανακαλύψουν και να βιώσουν έναν προορισμό, να μάθουν περισσότερα γι’ αυτόν με αυθεντικό τρόπο, δίχως να νιώθουν τουρίστες, αλλά εξερευνητές: πελάτες που επιθυμούν να κατανοήσουν την ποικιλομορφία ενός προορισμού.
Αυτό είναι το προφίλ του νέου επισκέπτη, αυτή τη νέα προσέγγιση οφείλουμε να υποδεχτούμε και να υποστηρίξουμε.
Άλλωστε ο πολιτιστικός τουρισμός προστατεύει αλλά και αναδεικνύει το πολιτιστικό περιβάλλον, την κουλτούρα μιας περιοχής, τα ήθη και τα έθιμα του λαού, σε αντίθεση με το μαζικό τουρισμό που αργά ή γρήγορα επηρεάζει και αλλοιώνει τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά του τουριστικού προορισμού. Αυτό είναι ίσως και το βασικό μειονέκτημα που επιφέρει η λανθασμένη προσέγγιση της στρατηγικής ανάπτυξης του τουρισμού.
Παρόλα αυτά, στο συγκεκριμένο κλάδο ταξιδίων που περιλαμβάνει ταξίδια μελέτης και τέχνης όσο και αν σας φαίνεται οξύμωρο η χώρα μας υπολείπεται. Δυστυχώς η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Μεγάλη Βρετανία και η Ιταλία αποτελούν τους κύριους προορισμούς των Ευρωπαίων που ταξιδεύουν με πολιτιστικά κίνητρα.
Η Ελλάδα διαθέτει μερίδιο αγοράς που κυμαίνεται από 2% έως 3% και βρίσκεται στην 10η θέση της ανταγωνιστικής κατάταξης.
Αυτά τα αποτελέσματα εμείς καλούμαστε να αλλάξουμε.
Και είμαι σίγουρος πως σας φαίνεται οξύμωρο και ανεξήγητο στον τομέα που συνδέεται ο πολιτισμός με τον τουρισμό η χώρα μας να υπολείπεται. Την ίδια στιγμή που ο ελληνικός πολιτισμός είναι ένας από τους πιο σημαντικούς και φημισμένους πολιτισμούς παγκοσμίως και ασφαλώς ένας από εκείνους με τη μεγαλύτερη επιρροή.
Την ίδια στιγμή που διαθέτουμε τα ωραιότερα και αρχαιότερα θέατρα και αρχαιολογικούς χώρους παγκοσμίως, τα οποία αποτελούν κύριο πόρο για την ανάπτυξη ταξιδιών τέχνης. Μάλιστα, μεγάλο μέρος από αυτά έχουν αναγνωρισθεί και ως Παγκόσμια Κληρονομιά από την UNESCO.
Η πλούσια μυθολογία μας, η ιστορία, η φιλοσοφία και η νεότερη θρησκευτική μας ορθόδοξη αναφορά καλύπτουν τις αναζητήσεις των επισκεπτών.
Η Ελλάδα με το πλήθος των μουσείων της σε όλη την επικράτεια, και την μεγάλη ποικιλία σε σύγχρονες παραστάσεις και φεστιβάλ. Περισσότερα από 300 κρατικά και μη κρατικά μουσεία, περισσότερα από 330 μνημεία, περισσότεροι από 470 αρχαιολογικοί χώροι, περισσότερες από 200 πολιτιστικές οργανώσεις.
Έχουμε όλα τα πλεονεκτήματα για την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού σε μια χώρα που τη χαρακτηρίζει η ασφάλεια, το καλό κλίμα και η φιλοξενία.
Και όμως αυτό που μας λείπει είναι η οργάνωση και η διασύνδεση του πολιτισμού μας με τον τουρισμό.
Εμείς, προς αυτή την κατεύθυνση εργαζόμαστε. Αυτή η διαλεκτική σχέση αποτελεί την κορωνίδα της στρατηγικής μας.
Οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε τον πολιτισμό και τον τουρισμό με μια νέα προσέγγιση, ώστε να καταστεί η Ελλάδα ο κορυφαίος Ευρωπαϊκός πολιτιστικός και πολυμορφικός προορισμός.
Εμείς από την πλευρά μας ως Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού ήδη στα νέα μας φυλλάδια και έντυπα, στο τηλεοπτικό μας σποτ, στο νέο μας portal προσδίδουμε ιδιαίτερη έμφαση στο πολιτιστικό στοιχείο. Δεν μας αρκεί όμως μονάχα αυτό.
Για να καταφέρουμε τους στόχους μας:
Πρέπει να μετατρέψουμε ακόμη περισσότερο τους πολιτισμικούς μας τόπους σε σύγχρονους χώρους επίσκεψης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγικής εμπειρίας.
Οι αρχαιολογικοί μας χώροι να φιλοξενήσουν τη σύγχρονη δημιουργικότητα και από κοινού να προσθέσουν αξία στις δράσεις μας.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να συγχαρώ και την προσπάθεια του Σταύρου Μπένου, ο οποίος μέσα από το ΔΙΑΖΩΜΑ επιδιώκει να δώσει ζωή σε πλήθος αρχαιολογικών χώρων ανά την Ελλάδα.
Επίσης η επιτόπια πληροφόρηση των τουριστών για τους πολιτισμικούς μας πόρους πρέπει να είναι πιο διαδραστική.
Οι αλλαγές που έχουν επέλθει στο χώρο των νέων τεχνολογιών πρέπει να λειτουργήσουν προς όφελος μας. Το διαδίκτυο και οι συσκευές κινητής τηλεφωνίας έρχονται να ζωντανέψουν την προσέγγιση με το πολιτιστικό δρώμενο.
Ένα τουρίστας με τη χρήση ενός smartphone ή ενός infokiosk θα είναι σε θέση να λαμβάνει την εικονική παρουσίαση ενός αρχαιολογικού χώρου για το πώς ήταν κάποτε, την ιστορική πληροφορία μέσω μηνύματος, ακόμη και τον τρόπο που θα πάει στον αρχαιολογικό χώρο μέσω GPS.
Ως Ε.Ο.Τ ετοιμάζουμε αυτό το “ζωντάνεμα” για την εικονική απεικόνιση του σύγχρονου Ελληνικού πολιτισμού, της σύγχρονης Ελλάδας μέσα από μια 3D πύλη, όπου θα διαβαίνουν οι επισκέπτες του περιπτέρου μας, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας Ελληνικού Τουρισμού στην EXPO Σαγκάης.
Στον τομέα της προβολής, αυτό που επιδιώκουμε να καταφέρουμε αυτή τη περίοδο είναι η διαδικτυακή αποτύπωση των πολιτισμικών γεγονότων που λαμβάνουν χώρα στον τόπο μας.
Με άλλα λόγια, να γνωρίζει εύκολα και γρήγορα ο τουρίστας τί συμβαίνει στην Ελλάδα αυτή την περίοδο και κατόπιν να προγραμματίζει τις διακοπές του.
Στο πλαίσιο αυτό, μέσω του γραφείου τύπου μας θα δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα ενημέρωσης αναφορικά με τα πολιτισμικά γεγονότα προς τους κυριότερους tour operators που ασχολούνται με τον πολιτισμικό τουρισμό.
Ένας ακόμη τομέας που χρήζει βελτίωσης, είναι οι υποδομές κάθε κοίτης πολιτισμού της χώρας, αλλά και η ποιότητα και η διοργάνωση των πολιτιστικών γεγονότων. Η απαράμιλλη ποιότητα των υπηρεσιών, η καλαισθησία και κυρίως ο σεβασμός της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, πρέπει να είναι ο οδηγός μας σε κάθε δράση.
Ο τουρισμός και ο πολιτισμός δεν έχουν το περιθώριο για άλλες χαμένες ευκαιρίες. Για παράδειγμα η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων είναι ένα παγκόσμιο πολιτισμικό γεγονός που ανέδειξε την Ελλάδα ως τη χώρα που μπορεί και τα καταφέρνει.
Για τα επόμενα δυο χρόνια μετά το πέρας των Ολυμπιακών Αγώνων ο τουρισμός της Ελλάδας ενισχύθηκε από την προβολή αυτής της ίδιας της διοργάνωσης. Στη συνέχεια, δυστυχώς, δεν καταφέραμε να κεφαλοποιήσουμε διαχρονικά την υπεραξία που παρήξε αυτή η διεθνής διοργάνωση.
Εμείς σήμερα δε λειτουργούμε με αυτό τον τρόπο. Προσπαθούμε να αναδείξουμε κάθε πολιτιστικό γεγονός όπως για παράδειγμα την διοργάνωση του Μαραθώνιου. Καμία ευκαιρία χαμένη για τον τουρισμό από τώρα και στο εξής.
Φίλες και φίλοι,
τουρισμός και πολιτισμός δεν είναι έννοιες γενικές και απροσδιόριστες. Χρειάζονται κυρίως, οι συγκεκριμένες πολιτικές που θα υποστηρίξουν την αξιοποίηση της συνέργιας των χώρων δράσης του πολιτισμού και του τουρισμού.
Ο Ε.Ο.Τ με το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού το επόμενο διάστημα πρόκειται να υλοποιήσει έργα που θα χρηματοδοτηθούν μέσω του ΕΣΠΑ. Έργα που στόχο έχουμε να φθάσουν τα 90 εκατομμύρια ευρώ.
Στα πλαίσια αυτά, υλοποιούμε τουριστικά καταφύγια, αναδεικνύουμε ορειβατικές διαδρομές, οικοτουριστικές διαδρομές, υλοποιούμε πολιτιστικά κέντρα κ.α. Πρόκειται για έργα που θα ενισχύσουν σημαντικά την περιφέρεια και θα προσφέρουν ανταποδοτικά οφέλη για τον τουρισμό και τον πολιτισμό.
Κλείνοντας, θα ήθελα στο σημείο αυτό, να αναφερθώ και σε μια ακόμη διάσταση της τουριστικής μας πολιτικής, που ανάγεται στον καθημερινό ανθρώπινο παράγοντα και στον τρόπο υποδοχής του επισκέπτη.
Λογικές απαξιωτικής, υβριστικής ακόμη και απλά αδιάφορης υποδοχής του επισκέπτη δεν χωράνε πια στην Ελλάδα.
Δεν μας αξίζουν και σίγουρα δεν απεικονίζουν τον σύγχρονο Έλληνα και την πολιτισμική του ταυτότητα.
Ο επισκέπτης της Ελλάδας δικαιούται και πρέπει να αισθάνεται φιλοξενούμενος και αυτό εξαρτάται από τον καθένα μας ξεχωριστά.
Κάθε πράξη αισχροκέρδειας εις βάρος των τουριστών, πλήττει όλους ανεξαιρέτως. Ενέργειες όπως το κλείσιμο αρχαιολογικών χώρων από συγκεκριμένες ομάδες, ή αποκλεισμοί λιμανιών, και άλλες παρεμφερείς πράξεις διαμαρτυρίας πλήττουν καίρια και άμεσα τον τουρισμό, αποδυναμώνοντας σημαντικά κάθε προσπάθεια για εγχώρια οικονομική ανάκαμψη.
Πρόκειται για πράξεις εχθρικές και προς τον τουρισμό αλλά και προς τον πολιτισμό.
Εμείς οι ίδιοι οι πολίτες, οι επαγγελματίες είμαστε υπεύθυνοι για τον τρόπο που θα αντιμετωπίσουμε τους τουρίστες. Είναι ο πολιτισμός και η αρχέγονη ποιοτική παιδεία του ελληνικού έθνους που δεν μπορεί παρά να αντιμετωπίζει φιλόξενα τους ξένους.
Είναι η κουλτούρα αυτή, που μπορεί να κάνει την ελπίδα να ζωντανέψει, η δύναμη αυτή, που θα αξιοποιήσει τις αρετές μας, για να γίνει η προσδοκία, μιας σύγχρονης αναπτυσσόμενης Ελλάδας, πραγματικότητα.
Είναι η φιλοσοφία του Έλληνα που πρέπει να αλλάξει και να αντιμετωπίσει τον τουρίστα σαν σύμμαχο. Σαν ένα στρατιώτη που συντάσσεται μαζί μας στην προσπάθεια εξόδου από την κρίση.
Ας μην του γυρίσουμε την πλάτη! Ευχαριστώ.